Trong một xã hội đang phát triển nhanh chóng với hàng loạt đô thị hóa, công nghiệp hóa và bùng nổ dân số, môi trường sống của con người đang chịu áp lực chưa từng có. Chúng ta nói nhiều đến biến đổi khí hậu, khủng hoảng rác thải, ô nhiễm không khí, ô nhiễm nguồn nước… Nhưng có một lực lượng vẫn đang âm thầm đối mặt trực tiếp với tất cả những vấn đề đó mỗi ngày – công nhân vệ sinh môi trường. Họ không xuất hiện trên truyền thông với ánh đèn sân khấu, nhưng lại là người đóng vai trò sống còn trong cuộc chiến gìn giữ hành tinh này.
Công nhân vệ sinh là những người đảm nhiệm các công việc như quét dọn đường phố, thu gom rác thải, làm sạch cống rãnh, nhà vệ sinh công cộng, vận chuyển và xử lý rác đến các điểm tập kết, phân loại rác tại nguồn…
Họ làm việc trong những điều kiện mà nhiều người không thể chịu đựng nổi: bụi bẩn, rác thải độc hại, mùi hôi, nắng cháy, mưa dầm, đêm khuya, sáng sớm. Đó là công việc vừa cực nhọc về thể chất, vừa dễ bị tổn thương về tinh thần vì định kiến xã hội và thiếu sự ghi nhận đúng mức.
Một ca làm việc của công nhân vệ sinh thường bắt đầu từ 3–4 giờ sáng, khi thành phố còn đang ngủ yên. Có người phải thức suốt đêm để quét rác trên các tuyến đường lớn sau những dịp lễ, hội, hay chỉ để đảm bảo con đường sạch sẽ khi bình minh lên. Họ phải cúi mình xuống từng mét vuông mặt đất, gom từng túi rác, lượm từng mẫu thủy tinh vỡ, lau từng vết bẩn bám lâu ngày.
Họ không chỉ dọn rác – họ là người gác cổng của sự văn minh.
Rác thải, nếu không được thu gom và xử lý kịp thời, có thể trở thành mầm mống của hàng loạt hiểm họa: gây ô nhiễm nguồn nước, phát sinh khí độc, thu hút ruồi muỗi – trung gian truyền bệnh nguy hiểm như sốt xuất huyết, tiêu chảy, viêm gan A... Công nhân vệ sinh là tuyến đầu trong việc ngăn chặn chuỗi nguy cơ này.
Một ngày, một thành phố lớn như TP.HCM thải ra trung bình 9.500 tấn rác sinh hoạt, nếu không có đội ngũ công nhân vệ sinh làm việc liên tục, đô thị sẽ nhanh chóng bị "ngập trong rác", gây khủng hoảng môi trường nghiêm trọng. Họ không chỉ thu gom rác – họ ngăn chặn sự sụp đổ của hệ sinh thái đô thị.
Việc làm sạch cống rãnh, bồn chứa nước, khu vực gần sông hồ... giúp hạn chế việc rác thải rò rỉ vào nguồn nước. Cống bị tắc nghẽn không chỉ gây úng ngập, mà còn khiến chất thải tràn vào đất, làm suy giảm chất lượng đất canh tác. Nhờ công nhân vệ sinh thường xuyên làm sạch hệ thống thoát nước, họ chính là người bảo vệ tài nguyên đất và nước từ gốc rễ.
Rác thải hữu cơ khi bị phân hủy không kiểm soát sẽ sinh ra khí methane – một loại khí nhà kính có sức mạnh gấp 20 lần CO₂. Việc thu gom đúng quy trình và phân loại rác hợp lý không chỉ giúp dễ dàng tái chế, mà còn giảm lượng khí gây biến đổi khí hậu. Nói cách khác, công nhân vệ sinh là "chiến sĩ chống biến đổi khí hậu" nơi đô thị – dù họ chưa bao giờ tự gọi mình như vậy.
Hành động lặp đi lặp lại mỗi ngày của công nhân vệ sinh không chỉ là nhiệm vụ – mà là lời nhắc nhở xã hội. Những chiếc áo phản quang trong đêm, những cúi mình nhặt rác trước cổng trường, những xe rác nặng trĩu vượt qua mưa bão – tất cả là những "bài học đạo đức sống" không lời dành cho người dân.
Chỉ cần mỗi người dân thấy được sự hy sinh đó, hành động nhỏ như không xả rác bừa bãi, phân loại rác đúng cách, tôn trọng lao động vệ sinh, thì môi trường đã được cải thiện đáng kể. Công nhân vệ sinh là người gieo hạt giống của ý thức và văn hóa sống xanh trong cộng đồng.
Trong khi xã hội đề cao các nghề nghiệp công nghệ, tài chính hay sáng tạo, công nhân vệ sinh lại thực hiện một công việc mang tính duy trì sự sống cơ bản nhất cho xã hội. Họ nhắc chúng ta nhớ rằng mọi lao động đều cao quý, rằng không có nghề nào "thấp hèn", chỉ có những con người không biết trân trọng sự đóng góp thầm lặng của người khác.
Họ chính là biểu tượng cho đạo đức nghề nghiệp, lòng kiên trì và niềm tin vào giá trị lao động chân chính.
Nhiều công nhân vệ sinh vẫn phải dùng tay không hoặc găng tay sơ sài để xử lý rác. Rác có thể chứa kim tiêm, thủy tinh, hóa chất độc hại, thậm chí là chất thải y tế không được phân loại đúng cách. Điều đó khiến họ đối mặt với các bệnh lý về da, đường hô hấp và nguy cơ lây nhiễm cao.
Trang thiết bị bảo hộ, chế độ bảo hiểm, hỗ trợ tinh thần – tất cả đều còn thiếu và yếu.
Không ít người vẫn giữ cái nhìn khinh miệt hoặc xa lánh công nhân vệ sinh. Trẻ em bắt chước người lớn, gọi họ bằng những cái tên giễu cợt, không ai dạy rằng đó là nghề nghiệp đáng kính. Chính sự vô tâm ấy khiến người lao động vệ sinh cảm thấy mình bị loại ra khỏi xã hội, dù họ đang âm thầm giữ gìn nó mỗi ngày.
Không xả rác nơi công cộng, không vứt rác xuống cống.
Phân loại rác đúng cách để giảm tải cho công nhân xử lý.
Nói lời cảm ơn, thể hiện sự tôn trọng khi thấy công nhân vệ sinh làm việc.
Cải thiện điều kiện làm việc: trang bị bảo hộ, xe chuyên dụng, thiết bị cơ giới hóa.
Tăng lương, chế độ bảo hiểm, trợ cấp đặc thù nghề.
Tổ chức ngày “Tri ân công nhân vệ sinh” như một hình thức vinh danh.
Đưa giáo dục môi trường và tôn trọng lao động vệ sinh vào chương trình học.
Truyền thông tích cực về công nhân vệ sinh như những "người hùng thầm lặng".
Công nhân vệ sinh là trụ cột thầm lặng nhưng không thể thay thế trong hành trình gìn giữ môi trường sống. Họ không phải là "người dọn rác" – họ là người gác cổng văn minh, là người giữ hơi thở sạch cho xã hội, là người bảo vệ tương lai của hành tinh này.
Nếu bạn có thể bước đi trên con đường sạch sẽ hôm nay, hít thở bầu không khí không hôi thối, uống nước từ nguồn không ô nhiễm – hãy nhớ đến họ. Và hãy sống tử tế, không chỉ để trả ơn họ, mà để cùng họ bảo vệ mái nhà chung của nhân loại: Trái đất xanh.
Mã : 1368
